اهمیت بررسی نحوه اشاعه تکنولوژی در مطالعات انسان شناسی

نویسندگان

چکیده

"تنها قضای آسمانی و یگانه بلیه ای که ممکن است بر گروهی از مردمان فرود آید و سرشت آنها را از شکفتن باز دارد منزوی بودن است.
(کلود. لوی استروس – نژاد و تاریخ‘ دوفوئل ‘ پاریس 1961 صفحه 37)
با وجود اینکه مسئله فنون نسبتاً مورد غفلت واقع شده است‘ در مطالعات انسان شناسی و همچنین در تاریخ جنبه بنیادی دارد. در تاریخ انسان شناسی‘ بویژه در نوشته های آندره لورواگوران نقش فعال و تعیین کننده عنصر فن در فرهنگ و تاریخ جوامع از دوره ماقبل تاریخ تا به امروز بخوبی نشان داده شده است. از سوی دیگر آندره جورج هودری کورت نه تنها بر روی برخورد بین فنون در زندگی اجتماعی بلکه برخورد بین گیاهان پرورش یافته و حیوانات تأکید کرده است. این دو نویسنده و محقق نشان می دهند که پی بردن به میزان توسعه اندیشه و تفکر در یک جامعه و یا در هر نوع گروه انسانی (جامعه در حالت کوچندگی و یا عشایری) بدون تجزیه و تحلیل نظام تکنیکی آن امکان پذیر نمی باشد زیرا مطالعه تکنولوژی نه تنها درجه توانائیها و امکانات بومی و مادی منطقه جغرافیائی را دربر می گیرد بلکه نظام فرهنگی و سیاسی گروه اجتماعی مزبور را نیز تعیین می کند.
این محققان در طی پژوهشهای مردم شناسی در زمینه‘ فنون بسیاری از موارد انتشار تکنولوژی و تبادلات فرهنگی بین جوامع را مشاهده و مورد توجه قرار دادند. آندره لورواگوران با استفاده از روشهای سیستماتیک وتئوریک به ابهامات و ناشناخته های مسئله پخش و نشر فنون می پردازد. آندره جورج هودری کورت نیز در این زمینه مثالهایی ارائه کرده است. مسلئه انتشارتکنولوژی تا آن حد در نظر لوراگوران حائز اهمیت بوده که وی در کتاب "محیط و فنون" خود فصل کاملی را به آن اختصاص داده است. پژوهشهای وی در زمینه دوره ماقبل تاریخ نشان می دهد که در آن زمان نیز مسئله پخش و نشر بحدی زیاد بوده است که کار تشخیص اختراع کننده از کسی که آن اختراع را به عاریت گرفته دشوار می باشد. این تحقیقات همچنین بیان می دارد که برای انجام یافتن کار پخش و نشر تکنولوژی‘ مجموعه ای کامل از شرایط (فرهنگی‘ محیطی‘ اقتصادی‘ سیاسی و غیره) لازم و ضروری می باشند و چندان اغراق آمیز نخواهد بود اگر از تکنیک بعنوان عامل تعیین کننده تکامل نام ببریم‘ زیرا هرگز دیده نشده که در جامعه ای تکنیکهایی با تأثیر کمتر جای تکنیکهای مؤثرتر را گرفته باشند (برای مثال تعویض گاوآهن با خیش). پژوهشهای آ.ج. هودری کورت مثلاً در زمینه اشاعه نحوه بستن اسب به درشکه به سبک جدید و یا تکنیک ذوب آهن در قرون وسطی و مطالعات عمیق نیوهام پیرامون علوم چینی نتایج مشابهی را به بار می آورد.