مقاله حاضر به تحلیل سطوح عرفی شدن جامعه ایران در سه سطح کلان میانه و خرد می پردازد ایده اصلی مقاله این است که در سطح کلان شاهد عرفی شدن در قلمرو سیستم هستیم اما در قلمرو زیست جهان وحوزه خصوصط وعمومی دین حضور فعال دارد در سطح میانی نیز بادی بین دین سازیمانی و دین در حوزه عمومی مردم تفاوت قائل شد در سطح کنشهای فردی باروها و انگیزشهای مذهبی همچنان نقش قابل ملاحظه ای در جهت دهی به کنشهای مردم ایفا می کند در عین حال مردم تمایل دارند میان کشنشهای دینی که ازادانه درزیست جهان شکل شکل می گیرد با کنشهایی که از بالا و درقلمرو رسمی تجلی می یابد تفاوت گذاراند به طور خلاصه فرآیند عرفی شدن در سطح کلان جدی تر و چشمگیر تر است نتیجه آنکه برای دینی شدن مجدد قلمرو زندگی ضمن پرهیز از سازمانی کردن عناصر دینی باید به خروج آنها از قلمرو سیستم و ارتباطی کردن مجدد آنها همت گماشت
)