با نظریه‌های گوناگون جامعه‌شناسی چگونه روبرو شویم؟ با اشاره به چارچوب‌های نظری پایان‌نامه‌های دانشجویی

کاربرد و سودمندی نظریه‌های جامعه‌شناسی در عرصة عمومی ایران (در فضاهای آکادمیک، تحقیقاتی و رسانه‌ای) به موضوعی چندپهلو، مناقشه‌انگیز و حتی گیج‌کننده تبدیل شده است. از طرفی کاربرد علمِ جامعه‌شناسی بدون تأکید محوری بر نظریه‌های این رشته ناممکن است و از طرف دیگر گوناگونی و تنوع این نظریه‌ها باعث چنان ابهامی شده که کاربرد آنها را با مشکل روبرو کرده است- تا جایی‌که عده‌ای از صاحبنظران را وا داشته که از ایدئولوژیک بودن نظریه‌های جامعه‌شناسی یاد کنند. سؤال اصلی این پژوهش این است که: آیا می‌توان طبقه‌بندی‌ای از نظریه‌های گوناگون جامعه‌شناسی ارائه داد که از ابهام در کاربردِ نظریه‌ها در جریان تحقیقات اجتماعی بکاهد؟ بدین‌ منظور این پژوهش با ارائة یک تقسیم‌بندی چهارگانه (نظریه‌های رایج، نظریه‌های کلان، مکاتب و جریان‌های فکری معاصر) انواع گوناگون نظریه‌های جامعه‌شناسی را طبقه‌بندی کرده و با ارائه معیارهایی برای ارزیابی هرکدام، از سودمندی آنها در جریان تدوین چارچوب نظری تحقیقات اجتماعی دفاع می‌کند. محتوای اصلی این پژوهش از جنس مباحث فرا نظریه‌ای است که با دیدگاه ترکیبی و روش پسینی از نظریه‌های موجود (در جریان اصلی جامعه‌شناسی) در برابر مخالفانش دفاع کرده است. در پایان با یک جستجوی مقدماتی و با ارائه دو سنخ این فرض را مطرح می‌کند که چرا تعداد قابل توجهی از چارچوب‌های نظری در پایان نامه‌های کارشناسی ارشد راهگشا نیست