در تحلیل رابطه بین سنت و مدرنیته با محوریت ارزشهای سنتی و مدرن, برخی اندیشمندان بر این باورند که در فرآیند تحقق مدرنیته بعضی از عناصر سنتی ساختار فرهنگی جامعه در هم شکسته میشوند. با توجه به اینکه جامعة ما آهنگ توسعه و تحول را با سرعتی زیاد در پیش گرفته است، پاسخ به این سؤال ضروری به نظر میرسد که در حال حاضر وضعیت عناصر سنتی نظام فرهنگی در جامعة ایران چگونه است؟ پژوهش حاضر با اتخاذ رهیافت تطبیقی و بکارگیری دادههای حاصل از موج چهارم پروژة بررسی ارزشهای جهانی, علاوه بر مطالعه خانوادهگرایی و دینداری به عنوان عناصر سنتی نظام فرهنگی جامعه ایران (در سطح خرد) همچنین به مقایسه آن با سه دسته از کشورهای جهان (بر مبنای سطح توسعه انسانی آنها) پرداخته است (سطح کلان). نتایج تحقیق حاکی از این است که: 1ـ در ایران سالخوردگان, کم سوادان و فقیران بیشتر از جوانان, دانشگاهیان و ثروتمندان به آموزههای سنتی خانواده پایبندند و تجانس بیشتری در این خصوص دارند. 2ـ از بین متغیرهای مستقل تحقیق فقط تحصیلات دارای قدرت پیشبینی میزان دینداری افراد در ایران است. 3ـ در چالش بین سنت و مدرنیته در ایران, ماندگاری عناصر سنتی در عرصه دین بیشتر از عرصه خانواده است. 4ـ در سطح کلان, بین تجانس فرهنگی در حوزه عناصر سنتی و سطح توسعه انسانی کشورها رابطه معکوس وجود دارد, یعنی در فرآیند مدرنیته, تجانس فرهنگی جای خود را به تشتت آراء در حوزه عناصر سنتی فرهنگ میدهد.
)