دانشکده علوم اجتماعی
نامه علوم اجتماعی
-
29
0
2007
01
21
درآمدی بر نظریه شهروندی گفت و گویی در فلسفه سیاسی هابرماس
FA
سیدمحمود نجاتی
حسینی
دکترای علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس
smnejatih@yahoo.com
عباس
منوچهری
استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس
موضوع این مقاله، تحلیل و تبیین نظریه شهروندی گفتگویی در فلسفه سیاسی هابرماس است. در این مقاله، ضمن واکاوی مقایسهای فشرده و مرور مختصر بر نظریههای شهروندی مطرح (پیشامدرن، مدرن و پسامدرن)، نظریه شهروندی هابرماسی وارسی شده است. برای تحلیل شهروندی هابرماسی، که با توجه به ماهیت فلسفه سیاسی هابرماس یک شبکه تئوریک پیچیده و در هم تنیده شده از جامعهشناسی و فلسفههای اجتماعی سیاسی، اخلاق و حقوق است، از سه مقوله کلیدی پیوند دهنده و میانجی موجود در این شبکه تئوریک استفاده شده است: 1) عقلانیت بین الاذهانی ارتباطی ، 2) اخلاق گفتوگویی ، 3) کنش ارتباطی . این مقولههای کلیدی، علاوه بر این هسته اصلی جامعهشناسی و فلسفههای اجتماعی سیاسی و اخلاقی و حقوقی هابرماسی را شکل میدهند، در شهروندی هابرماسی نیز دخیلاند. هدف اصلی مقاله نیز تحلیل نسبت میان مقولههای کلیدی سه گانه با شهروندی هابرماسی است. این نسبت کاوی از طریق رهیافت روشی هرمنوتیک متن محور (ریکور) و انکشاف ـ افشا (هایدگر) و انتقادی (هابرماس) صورت گرفته است.
اخلاق گفتوگویی,اخلاق و حقوق هابرماس,جامعهشناسی و فلسفههای سیاسی,شهروندی گفتوگویی هابرماسی,عقلانیت بینالاذهانی ارتباطی,کنش ارتباطی
https://jnoe.ut.ac.ir/article_18313.html
https://jnoe.ut.ac.ir/article_18313_db265b7b875d70ac2cf337c03d08bccf.pdf
دانشکده علوم اجتماعی
نامه علوم اجتماعی
-
29
0
2007
01
21
قومیت و باروری: تحلیل رفتار باروری گروههای قومی در ایران
FA
محمدجلال عباسی
شوازی
دانشیار گروه جمعیتشناسی دانشگاه تهران
mabbasi2@ut.ac.ir
رسول
صادقی
دانشجوی دکتری جمعیتشناسی دانشگاه تهران
قومیت به عنوان زمینهای که رفتار باروری در آن شکل میگیرد، جایگاه اساسی در مطالعات باروری در جوامع چند قومیتی دارد. با اینحال?، علیرغم ساختار چند قومیتی ایران هنوز تحقیقات اندکی در زمینه ارتباط قومیت و باروری صورت گرفته است. مقاله حاضر با استفاده از دادههای طرح «بررسی ویژگیهای اقتصادی اجتماعی خانوار 1380»، به آزمون تئوریها و فرضیههای مربوط به رابطة قومیت و باروری در ایران میپردازد. یافتههای تحقیق بیانگر تفاوتهای قومی باروری در ایران میباشد. برای تبیین این تفاوتها، از دو فرضیة همانندی مشخصهها و اثر قومی/ فرهنگی استفاده شده است. نتایج تحلیل آماری نشان داد که تفاوتهای قومی باروری، به طور چشمگیری، بعد از کنترل مشخصههای اجتماعیـ جمعیتی به ویژه تحصیلات کاهش یافته و تا حدی در رفتار باروری گروههای قومی همانندی و همگرایی ایجاد میشود. با اینحال، این همانندی و همگرایی کامل نیست و علیرغم کنترل آماری مشخصهها، هنوز برخی از تفاوتهای قومی باروری بدون تبیین باقی میماند. تفاوتهای باقیمانده را میتوان از یکسو ناشی از الگوهای متفاوت تعیینکنندههای بلافصل باروری در بین گروههای قومی و از دیگر سو، متأثر از فرهنگ، تاریخ اجتماعی، ارزشها، هنجارها و اعتقادات خاص قومی دانست. مطالعات جمعیتشناسی مردمشناسانه با بکارگیری روشهای کیفی میتواند شناخت عمیقتری نسبت به تأثیر هنجارها، ارزشها و فرهنگ قومی بر رفتارهای باروری در ایران ارائه نماید
اثرقومی/ فرهنگی,باروری,تحلیل طبقات چندگانه,رگرسیون لوجستیک,قومیت,موقعیت اقلیت,همانندی مشخصهها
https://jnoe.ut.ac.ir/article_18314.html
https://jnoe.ut.ac.ir/article_18314_e526e65450ff673b3ebf8cc5d98a7e05.pdf
دانشکده علوم اجتماعی
نامه علوم اجتماعی
-
29
0
2007
01
21
ارزشهای جهاد و شهادت در شعارهای انقلاب اسلامی
FA
محمدحسین
پناهی
استاد گروه جامعهشناسی دانشگاه علامه طباطبایی
mhpanahi@yahoo.com
یکی از منابع مهم شناخت ایدئولوژی و ارزشهای انقلابات شعارهای آنها است. انقلاب اسلامی نیز دارای شعارهای زیادی است که در آنها ایدئولوژی انقلابی و ارزشها و اهداف انقلاب مطرح و منعکس گردیده است. یکی از موضوعات مهمی که در شعارهای انقلاب اسلامی دیده میشود ارزشهای مربوط به جهاد و شهادت است، که در قالب مفاهیم مختلفی مطرح شده است. هدف این مقاله بررسی شعارهای انقلاب اسلامی و استخراج و تجزیه و تحلیل اینگونه شعارهاست، تا روشن شود این ارزشها و ارزشهای مربوط به آنها چه جایگاهی در شعارها و نهایتاً در ایدئولوژی انقلاب اسلامی دارند. این پژوهش، که با روش تحلیل محتوا انجام شده است، نشان داد که در میان 4153 شعار انقلاب اسلامی 390 شعار حاوی مضمونهای جهاد و شهادت وجود دارد، که خود حاوی حدود 850 مضمون مربوط به جهاد و شهادت و ارزشهای مربوط به آنها میباشند. تجزیه و تحلیل این مضمونها نشان داد که حدود 21 درصد آنها مربوط به ارزشهای غایی، و حدود 23 درصد آنها مربوط به ارزشهای ابزاری جهاد و شهادت هستند. بقیه مضمونها نیز در زمینه اعلام آمادگی برای جانبازی و شهادت در راه امام خمینی، خاستگاه اجتماعی شهیدان، اعلام آمادگی و دعوت به جهاد و شهادت، و ارتباط دادن انقلاب و شخصیتهای آن و فداکاری و جانبازی انقلابیون به قیام امام حسین (ع) و سایر موضوعات میباشد. این بررسی حاکی از تأثیر زیاد ارزشهای جهاد و شهادت در فرایند بسیج تودهای انقلاب اسلامی ایران است.
ارزشهایی غایی و ابزاری,انقلاب اسلامی,ایدئولوژی ارزشهای جهاد و شهادت,شعارهای انقلاب اسلامی
https://jnoe.ut.ac.ir/article_18315.html
https://jnoe.ut.ac.ir/article_18315_04ab926a528ffb0d847eb559fb3530c5.pdf
دانشکده علوم اجتماعی
نامه علوم اجتماعی
-
29
0
2007
01
21
استدلال طبیعی
FA
مرتضی
مردیها
عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
mortazamardiha@yahoo.com
مهمترین پرسش در زمینه روششناسی علوم اجتماعی یگانگی یا دوگانگی روش این علوم با روش علوم فیزیکی بوده است. یکی از روایتهای متمایل به دوگانگی روششناختی، روش استدلال در علوم اجتماعی را برهان طبیعی میشمارد. برهان طبیعی جایگاهی میان روش اقناع عرفی و و روش اثبات قانونوار دارد و بیش از فرمالیسم و زبان مصنوعی به زبان طبیعی متکی است. گفته میشود که علوم اجتماعی در چنین فضایی تحمل ابطالگرایی و قانونوارگی را ندارد. این مدعا، احتمالاً، در علم سیاست، و مردمشناسی کمتر از جامعهشناسی، و اقتصاد مناقشه برانگیز است، اما در هر حال، هسته سخت مدعای مورد نظر، عموم علوم انسانی و اجتماعی را فرو میپوشد. نظریة مورد بحث متکی بر ایدة دوگانگی بنیادین روش علوم انسانی و غیر علوم انسانی است. مقاله حاضر در مقام شرح و تفسیر این ایده، مبانی، مدلولات و نتایج آن و اشارهای انتقادی به آن است. در قالب یک تحلیل فلسفی و یک روش مقایسهای، از این ایده دفاع خواهم کرد که دوانگاری سختکیش، در برابر کثرتگرایی روشی که منکر نوعی وحدت جنس بعید علم نباشد، قابل دفاع نیست.
استدلال آزمونی,استدلال (برهان) طبیعی,زبان صوری,زبان طبیعی,علوم اجتماعی,کثرتگرایی معرفتشناختی
https://jnoe.ut.ac.ir/article_18316.html
https://jnoe.ut.ac.ir/article_18316_bf9804f43fbd0b67382cf554cba13257.pdf
دانشکده علوم اجتماعی
نامه علوم اجتماعی
-
29
0
2007
01
21
نقش اعتمادسازی در افزایش مشارکت عمومی از دیدگاه امام خمینی
FA
سیدعلیرضا حسینی
بهشتی
استادیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس
abeheshti2002@yahoo.com
حسین
هادوی
دانشجوی دکترای علوم سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس
در این مقاله سعی شده است تا ایده اساسی امام خمینی در رابطه با لزوم ارتقای سطح اعتماد اجتماعی و مشارکت جویی، به مثابه رویکردی در سیاستورزی در ایران مورد تأمل قرار گیرد. از دید ایشان در صورت گسترش مشارکت آگاهانه و توأم با اعتماد به نفس مردم، حقوق و تعهدات برابر و متقابل بین آحاد مردم و دستگاه حکومتی برقرار شده و روابط قدرت از شکل عمومی و یکسویه (از بالا به پایین) تبدیل به همکاری متقابل جامعه و نهاد سیاسی میگردد. به تبع این وضعیت شهروندان در قالب افراد برابر، با یکدیگر مرتبط میشوند. امام خمینی به نقد نظراتی میپردازد که توده را خیره سر و معجب دانسته و اعتقادی به سپردن کارها به بخشها و انجمنهای مردمی و غیردولتی ندارند. اما صرفاً به نظریهپردازی اکتفا نکرده و به عنوان رهبر سیاسی درگیر در امور، راهبردهای عملی ارایه داده و در تحقق آنها میکوشد. بدیهی است که ترسیم خطوط چنین جامعهای با ویژگی مشارکت جویی به معنای نفی نهاد سیاسی، که یکی از نهادهای مهم در هر جامعه جهت نیل به اهداف سیاسی میباشد، نیست، بلکه توجه به این امر است که چنانچه کنشهای سیاسی و اجتماعی معطوف به شبکههایی با میزان «خودبودگی» بالا باشد، که در بین آنها اعتماد به توانمندی خود و دیگران وجود دارد، جامعه مدنی آسانتر به فرصتهای متصور نایل میگردد، و حکومت نیز مسؤولیت خود ر در زمینهسازی برای شکلگیری این خواست انجام میدهد.
اعتماد اجتماعی,تربیت عمومی,خود باوری,سرمایه اجتماعی,سیاستورزی,مشارکتجویی
https://jnoe.ut.ac.ir/article_18317.html
https://jnoe.ut.ac.ir/article_18317_88ff9b49926f15bcdd9e1da16812f0b5.pdf
دانشکده علوم اجتماعی
نامه علوم اجتماعی
-
29
0
2007
01
21
دوگانگی اجتماعی نظر و عمل: توصیه فرضیه دوسوگرایی جامعهشناختی در عرصه بهداشت
FA
محمدابراهیم
موحدی
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
فاطمه جمیلی کهنه
شهری
عضو هیئت علمی دانشگاه الزهراء
jamili_f@yahoo.com
در جستجوی خاستگاه اجتماعی مسأله دوگانگی اجتماعی نظر و عمل در عرصههای مختلف
در ایران، تحقیق حاضر در یکی از آسیبپذیرترین وجوه آن یعنی روند فزاینده بیماریهای قلبی و عروقی در عرصه بهداشت، به نظریهپردازی روی آورده است. در پاسخگویی به این سؤال که چرا گرایش شدید به حفظ سلامت (نظر اجتماعی) با رفتار مشاهده شده مبتنی بر مصرف پرچرب و افزایش مضاعف آن در سی ساله اخیر (عمل اجتماعی) ناسازگار است، از نظریه دوسوگرایی جامعهشناختی مرتون بهرهبرداری شده است. طبق این نظریه، عامل دوسوگرایی را باید در ناسازگاری میان هنجارها جستجو نمود. ولی به منظور شناسایی علل ریشهایتر و تبیین عمیقتر مسأله تحقیق، هدف اصلی به سوی توسعة فرضیة مذکور گرایش یافته است.
با بهرهبرداری از رویکرد روشی نظریه بازکاوی، از طریق تحلیل مقایسهای شرایط و بینش 91 نفر از بیماران قلبی و عروقی و افراد سالم، یافتههای تحقیق حاضر مؤید آن بوده است که خاستگاه اجتماعی مسأله دوگانگی اجتماعی نظر و عمل در عرصة بهداشت با مفهوم «هژمونی مصرف پرچرب در حال انتقال» تطبیقپذیرتر است. همچنین، مؤلفه «هژمونی مصرف پرچرب» به عنوان مانع بنیادی در نزدیکی نظر و عمل بهداشتی شناسایی شده است.
تحلیل مقایسهای تداومی,دوسوگرایی جامعهشناختی,محرومیت نسبی
https://jnoe.ut.ac.ir/article_18318.html
https://jnoe.ut.ac.ir/article_18318_78ef3c7c9295876d88a5e8eaafd6aa1d.pdf
دانشکده علوم اجتماعی
نامه علوم اجتماعی
-
29
0
2007
01
21
دورکیم، خودکشی و مذهب
FA
یحیی علی
بابایی
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران
14655165
در این مقاله بحثهایی مربوط به رابطة مذهب و خودکشی مطرح شده و در آن از یکسو از دادههای تجربی و از سوی دیگر از ملاحظات نظری دورکیم دربارة قدرت حمایتی مذهب بهره برده شده است. سخن این است که قضیه مطرح شدة دورکیم باید با متن تاریخی و اجتماعی ربط داده شده و هر تحقیقی باید بتواند سازوکار اجتماعی واقعی این کار را نشان دهد. ملاحظه روندهای تاریخی منجر به مشخصات مشروحتر مذاهب در تحلیل موارد جدید میشود و از آن مهمتر، به توضیح استقرایی پایههای نظری دورکیم میانجامد. تحلیل اثرات مذهب بر نرخ خودکشی در گروههای جمعیتی جامعه آمریکا در سال 1970 نشان میدهد که مذهب همچنان بر نرخ خودکشی تأثیر میگذارد. به این صورت که نرخ گرایش به خودکشی در میان مذاهب کاتولیک و پروتستانهای انجیلی پایین و در میان مذاهب پروتستانهای بنیادی بالا است. حضور پیروان یهودی اثر حمایتی کم، اما ناپایداری ایجاد مینماید. در این مقاله تلاش میشود تا این نتایج ابتدا با بررسی انواع گونهشناسی مذاهب و سپس با بررسی شواهدی دالّ بر این که آیا وابستگی مذهبی روی عمل پیوندهای شبکهای اثر میگذارند، توضیح داده شود. یافتههای تحقیق ما را به سمت یک بازسازی مفهومی نظریه شبکهای سوق میدهد تا بهتر بتوانیم نظریه دورکیم را درک کنیم.
رابطه مذهب و خودکشی,کارکرد انسجام بخشی,کارکرد تنظیم بخشی,نظریه دورکیم,نظریه شبکهای
https://jnoe.ut.ac.ir/article_18319.html
https://jnoe.ut.ac.ir/article_18319_a114ae36ccb9b975e8290a7ac7a74ed7.pdf
دانشکده علوم اجتماعی
نامه علوم اجتماعی
-
29
0
2007
01
21
معرفی و نقد کتاب
FA
جواد افشار
کهن
استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه بوعلی همدان
jafshar185@yahoo.com
https://jnoe.ut.ac.ir/article_18320.html
https://jnoe.ut.ac.ir/article_18320_71060702009278edfd05283fd5bea8dc.pdf