ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تحولات اجتماعی و فرهنگی در طول سه نسل خانواده تهرانی:
با تأکید بر مقایسه مراسم‘ آداب و کارکردهای حمایتی
در این مقاله تأثیر تحولات فرهنگی اجتماعی بر ساختار درونی خانواده تهرانی‘ در صول سه نسل‘ بررسی می شود. این تحولات در پی مقتضیات دوران مدرن پدید آمده است.
در این تحقیق مسأله اصلی این است که‘ "آیا با وجود تحولات رو به گسترش و همه جانبه در جامعه‘ خانواده و شبکه های پیرامون آن توانسته است با بازتولید ارزشهای حاکم بر خود موجودیتش را در طول سه نسل تداوم بخشد یا خیر؟
برای دستیابی به این هدف طرح تحقیقی برای شهر تهران فراهم و برای اجرای آن از روش مطالعه اسنادی و منابع و روش پیمایشی‘ با بهره گیری از تکنیک تکمیل پرسشنامه همراه با مصاحبه و با مراجعه به پاسخگویان‘ استفاده شد.
یافته های تحقیق نشان می دهد که خانواده در اجرای آداب و رسوم ازدواج توانسته است کارکردهای خود را حفظ کند و تداوم بخشد و به نسلهای بعد منتقل نماید. همچنین نقش حمایتی خود را به اعضایش‘ با وجود تغییرات‘ از دست ندهد. از طرف دیگر‘ با وجود پایایی کارکردهای آداب و رسوم ازدواج و تشدید در اجرای مراسم برخی از سنتها و ارزشهای حاکم بر خانواده‘ شبکه خویشاوندی تحت تأثیر تحولات فرهنگی و اجتماعی قرار گرفته و در نگرش به بعضی از آنها تغییرات مشاهده شده است.
https://jnoe.ut.ac.ir/article_15078_ded92889d6c0934361d7947ad3e38aa5.pdf
2000-12-21
تحولات اجتماعی
خویشاوندی
سنت
مراسم
نسل
تقی آزاد
ارمکی
87625314
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
فقدان تناسب در ابعاد پایگاه اجتماعی و پیامدهای روانی و اجتماعی آن
مطالعات جامعه شناختی در زمینه قشربندی اجتماعی کمتر به پدیده ناسازگاری پایگاهی (فقدان تناسب درابعاد پایگاه اجتماعی) و تبعات روانی – اجتماعی آن توجه کرده است. پژوهشگرانی که این پدیده را مورد توجه قرار داده اند‘ اغلب‘ بین ناسازگاری و پایگاهی و پیامدهای روانی – اجتماعی آن‘ رابطه خطی را در نظر داشته اند. در این مقاله رابطه بین دو متغییر مزبور را سهمی درجه دو می پنداریم و برای قسمتهای مختلف دامنه ناسازگاری پایگاهی آثار روانی – اجتماعی گوناگون را قائل می شویم. روش این تحقیق به شیوه پیمایش اجتماعی است که با حجمی برابر 705 نمونه برای خانواده های ساکن در شهر تهران صورت گرفته است. یافته های این مطالعه فرضیه غیرخطی بودن (سهمی درجه دو) دو متغیر مذکور را تآیید می کند.
https://jnoe.ut.ac.ir/article_15079_18b2735ad7884101168b9586d89bd8ba.pdf
2000-12-21
پاینگاه اجتماعی
جهت گیری اجتماعی
منزلت اجتماعی
موضع اجتماعی
ناسازگاری پایگاهی
مسعود
چلبی
41858757
1
AUTHOR
منصوره اعظم
آزاده
73395893
2
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نقش انجمنها در انقلاب مشروطیت
پس از اعلان مشروطیت ابتدا در شهر تبریز و سپس در اغلب شهرها (و نیز پاره ای از مناطق روستایی) انجمنهایی به نام انجمنهای رسمی و غیررسمی (آزاد) تأسیس شد.
انجمنهای مزبور با اقبال بی سابقه مردم مواجه شده و در حوادث و جریانات دو سال نخستین عصر مشروطه نقش چشمگیری در حیات سیاسی و اجتماعی کشور ایفا کرد. مردم ایران که تا قبل از اعلان مشروطه فاقد حقوق سیاسی و اجتماعی بودند و رعایای سلطان مستبد بشمار می رفتند‘ با فعالیت در چهارچوب انجمنها و در حول و حوش آنها نخستین تجربه های خود را در زمینه مشارکت سیاسی و فعالیت سازمان یافته دستجمعی کسب کردند.
https://jnoe.ut.ac.ir/article_15080_4684005a36cbbc0e92cfd37cb79e9eff.pdf
2000-12-21
انجمن
انجمن ایالتی و ولایتی
انجمن رسمی
انجمن غیررسمی (آزاد)
انقلاب مشروطه
دکتر فاروق
خارابی
93654959
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
سنجش درجه توسعه یافتگی فرهنگی استانهای ایران
در این مقاله درجه توسعه یافتگی فرهنگ در استانهای ایران با توجه به 23 شاخص انتخابی فرهنگی اندازه گیری شده است. نتایج پژوهش گویای آن است که استان تهران در میان استانهای کشور‘ به دلیل شدت توسعه یافتگی فرهنگی‘ نسبت به سایر استانها ناهمگن است. استانهای تهران‘ سمنان‘ یزد‘ کرمان‘ اصفهان‘ مازنداران‘ آذربایجان شرقی‘ گیلان در گروه دارای امکانات فرهنگی و استانهای خراسان‘ زنجان‘ چهارمحال و بختیاری‘ اردبیل‘ مرکزی‘ فارس‘ همدان و آذربایجان غربی در گروه استانهای نیمه برخوردار فرهنگی و استانهای کهگیلویه و بویراحمد‘ خوزستان‘ بوشهر‘ هرمزگان‘ کردستان‘ کرمانشهاه‘ لرستان‘ ایلام و سیستان بلوچستان جزو استانهای محروم از امکانات فرهنگی قرار دارند. از عوامل مؤثر در نابرابریهای فرهنگی استانها‘ نبود فرصتهای برابر در منابع‘ وجود نظام برنامه ریزی مرکزگرا و بهره گیری از الگوی توسعه ‹‹مرکز – پیرامون›› بوده است. تخصیص بهینه منابع فرهنگی از پایین ترین استانها در نظام سلسله مراتب توسعه و سپس ارائه در فرصتهای برابر منابع به عنوان دو راهبرد اساسی توسعه فرهنگی توصیه می شود.
https://jnoe.ut.ac.ir/article_15081_e3da1842116d7d79fe186206cb9a8ba4.pdf
2000-12-21
توسعه فرهنگی
توسعه یافتگی
سنجش
دکتر کرامت الله
زیاری
14113957
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی "روش فرزندان خود" برای برآورد باروری در ایران با استفاده از داده های سرشماری 1365 و 1375
"روش فرزندان خود" یکی از روشهای غیرمستقیم باروری است که می تواند برای برآورد شاخصهای باروری برای سالهای قبل از سرشماری به کار رود. این روش در کشورهای زیادی مورد استفاده قرار گرفته و نتایج قابل اعتمادی به دست داده است. در این تحقیق برای نخستین بار در ایران از روش فرزندان خود استفاده و میزانهای باروری ویژه گروههای سنی و میزانهای باروری کل برای کل برای کشور طی سالهای 1351 تا 1375 برآورد شده است. در این مقاله‘ ابتدا با ذکر مقدمه ای از روش فرزندان خود‘ به چگونگی کاربرد این روش در مورد سرشماریهای ایران اشاره و پس از آن اشکالات ممکن برای تهیه داده های مورد نیاز از فایل های سرشماری بررسی شده است. در پایان با استفاده از داده های فرزندان خود در سرشماریهای 1365 و 1375‘ روند و الگوهای بدست آمده باروری طی سالهای 1351 تا 1375 تحلیل و مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده مبین این است که روش فرزندان خود‘ روش قابل اعتماد و مناسبی برای برآورد میزانهای باروری در ایران است.
https://jnoe.ut.ac.ir/article_15082_34a5d166b71f73e1fa34ac7589653970.pdf
2000-12-21
باروری
روش فرزندان خود
روشهای غیر مستقیم برآورد باروری
میزانهای باروری کل
میزانهای باروری ویژه سنی
دکتر محمدجلال عباسی
شوازی
32832979
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیلی ساختی از یک اسطوره سیاسی اسطوره ‹‹وای›› در فرهنگ ایرانی و همتایان غیر ایرانی آن
اسطوره های سیاسی گروهی از اسطوره هستند که در قالب و محتوای خود گویای رابطه ای مشخص با مفهوم قدرت می باشند. نمادها و نشانه های قدرت پیش از هر چیز درپی ایجاد مشروعیت بوده اند یعنی در پی آنکه فرمانروایی و فرمانبرداری را در میان انسان های ممکن سازند. این نشانه ها ممکن است در فرهنگ های گوناگون به اشکال مختلفی در آیند اما اغلب معانی مشخصی را حمل و پی آمدهای مشابهی را ایجاد می کنند. اسطوره ‹‹وای›› (باد) در ایران باستان و همتایان غیر ایرانی آن‘ چه در فرهنگهای نزدیک هند و اروپایی و چه در فرهنگهای دور نظیر تمدنهای چین و آمریکای پیش از لمب‘ گویای شباهتهای معنایی گسترده ای هستند که آن را در حوزه باورهای سیاسی تأمل انگیز می کنند. در این مقاله ابتدا مفهوم تحلیل ساختی با تکیه بر اندیشه کلود‘ لوی – اشتراوس‘ تشریح شده است. سپس با نگاهی به اسطوره وای و فرهنگهای دیگر تلاش شده است. مجموعه ای از معانی همراه کننده با این اسطوره ارائه شود. سرانجام در تحلیل ساختی‘ ساز و کار نهفته در این اسطوره را به مثابه یک اسطوره سیاسی نشان داده و به ویژه بر خاصیت ‹‹رسانه ای›› آن تأکید شده است.
https://jnoe.ut.ac.ir/article_15083_929af519b6a6f55500a688520c49bd8a.pdf
2000-12-21
اسطوره باد
اسطوره شناسی
انسان شناسی ساختی
انسان شناسی سیاسی
نماد شناسی
ناصر
فکوهی
67177134
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
زناشویی با خویشاوندان بسیار نزدیک در ایران باستان
دیدگاه راستین آیین زردشت در خصوص ازدواج با خویشاوندان بسیار نزدیک و چگونگی و میزان رواج این گونه زناشویی نزد ایرانیان باستان‘ از جمله مسائلی است که قرنها سبب مناقشه مورخان‘ محققان و ایران شناسان بوده است.
در این مقاله‘ سعی کرده ایم تا فارغ از هر گونه پیش داوری و جهت گیری ارزش گرایانه‘ جهات و جوانب مختلف این مسأله را بی طرفانه و به صورت کاملاً مستند بررسی کنیم.
می توانیم بگوییم که زناشویی با خویشاوندان بسیار نزدیک در ایران باستان بیشتر به خواص (شاهان‘ شاهزادگان و اشراف) اختصاص داشته است.
بی گمان‘ شیوع نسبی ازدواجهای مزبور‘ به زمینه اجتماعی مناسب وانگیزه هایی قوی و مؤثر متکی بوده است که از آن میان می توان به عواملی نظیر: بیگانه هراسی‘ التزام به حفظ اصالت نسب‘ اعتقاد به تأثیر مثبت این نوع وصلت بر بهبود نسل و ازهمه مهمتر به ملاحظات اقتصادی (تحکیم موقعیت طبقاتی‘ ممانعت از تقسیم دارایی و میراث و سهل گیری در تعیین مهریه و جهیزیه) اشاره کرد.
این گونه ازدواج ها‘ مدتها پیش از ورود اسلام به ایران‘ عملاً منسوخ شده بود.
https://jnoe.ut.ac.ir/article_15084_d2b23b50cbab2ea55452da50ea0fe25f.pdf
2000-12-21
ازدواج با محارم
جلوگیری از انتقال و تقسیم ثروت
حفظ اصالت نسب
حفظ موقعیت طبقاتی
کاهش هزینه ازدواج
احمد
کتابی
79899939
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مبانی نظری وتجربی وندالیسم: مروری بر یافته های یک تحقیق
مقاله حاضر می کوشد با استعانت از مباحث نظری و اطلاعات تجربی به دست آمده از تحقیق وندالیسم در تهران به ادامه بحثی تحلیلی پیرامون ویژگیهای افراد وندال بپردازیم و مطابقت این ویژگیها را با ویژگیهای وندال های مطالعه شده در جوامع دیگر به منظور حصول به مشابهت در الگوهای رفتاری بزهکارانه دریابیم و با ارائه مدتی نظری‘ تمایل به رفتار وندالستیک را تحت تأثیر عواملی در نظر بگیریم.
با کاربرد روش پیمایشی و با استفاده تکنیک پرسشنامه هدایت شده از 192 نفر وندال بین سنین 10 تا 25 سال که از بین 403 نوجوان نگهداری شده در دارلتأدیب ها‘ مراکز بازپروری‘ کانونهای اصلاح و زندانهای شهر تهران و به طریق نمونه گیری طبقه ای با دقت احتمالی مطلوب (05/0=d) و ضریب اطمینان 95% (96/1=t) انتخاب شده بودند؛ اطلاعات مورد نیاز جمع آوری گردید.
نتایج تحقیق حاکی از آن بود که وندال های تحت مطالعه از حیث پایگاه اجتماعی – اقتصادی والدین‘ گروه سنی‘ جنسیت‘ وضعیت مهاجرت‘ وضعیت آموزشی‘ مطلوبیت شرایط خانوادگی‘ تجارب نخستین دوران کودکی‘ نحوه جامعه پذیری و تربیت اجتماعی‘ نوع گروههای عضویتی‘ الگوی گذران اوقات فراغت‘ نحوه سرپرستی عاطفی‘ سیستم های پاداش و مجازات‘ خلق و خو‘ انتظارات‘ موضع گیریها‘ و رفتارها با نوجوان و جوانان غیر وندال متفاوت بوده اند.
نتایج به دست آمده از کاربرد مدل تبینی و تحلیلی از طریق رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر نیز نشان می دهد که میل به وندالیسم متأثر از عوامل متعددی است که در شبکه ای از روابط علّی با یکدیگر به سر می برند و کل تغییرات آن از مجوع متغیرهای علت حاصل می شود. در این مدل احساس بی هنجاری‘ احساس اجحاف‘ اختلال در روابط و شرایط خانوادگی و آموزشی‘ رضایت فرد از زندگی را متأثر و متقابلاً احساس انتقامجویی و در نهایت گرایش به خشونت و وندالیسم را در فرد تقویت می کند.
https://jnoe.ut.ac.ir/article_15085_15576eeca9c424dcceba7351900956d0.pdf
2000-12-21
احساس اجحاف
میل به خشونت
ناکامی
واقعیت اجتماعی
وندالیسم
علیرضا محسنی
تبریزی
74349422
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
معرفی کتاب
کتبهای جدید علوم اجتماعی به زبان فارسی
https://jnoe.ut.ac.ir/article_15086_fb49cc8b8b725d9f1cda4b16436113ca.pdf
2000-12-21
پویا
کوهستانی
83949669
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
معرفی کتابهای جدید علوم اجتماعی به زبانهای خارجی
https://jnoe.ut.ac.ir/article_15087_f30104c5d54d6cdaf695389d65945141.pdf
2000-12-21
مهرداد
برومند
17691523
1
LEAD_AUTHOR